Lijfrente afkopen en overdragen

Levert je lijfrente uit een lijfrenteverzekering niet op wat je ervan verwacht? Of heb je het geld plotseling dringend nodig? Dan kun je ervoor kiezen om je lijfrente af te kopen, of om te zetten naar een ander pensioenproduct. Zoals banksparen of een andere lijfrente.

Het is zeer waarschijnlijk dat je belastingvoordeel genoten hebt bij het betalen van je lijfrentepremies. Als je jouw lijfrente afkoopt, krijg je mogelijk te maken met een ‘verboden handeling’. Lees in dit artikel meer over de voorwaarden en belastingregels bij het afkopen van je lijfrente.

Het ‘afkopen’ van een lijfrente roept verwarring op bij veel mensen. Je hoeft zelf namelijk niet direct extra geld te betalen bij het afkopen van je lijfrente. Afkopen is bij lijfrenteverzekeringen een synoniem voor ‘stopzetten’ en het bedrag in één keer laten uitkeren.

Jouw bijdrage aan het afkopen wordt afgetrokken van het opgebouwde kapitaal in je lijfrenteverzekering. Het overgebleven bedrag is de ‘afkoopwaarde’. Over deze bruto afkoopwaarde moet je vervolgens belasting betalen en een mogelijke boete, de ‘revisierente’.

Wil je jouw lijfrente stopzetten? Dan heb je twee opties. Je kunt ervoor kiezen om het bedrag over te laten zetten naar een nieuw pensioenproduct. Zoals bijvoorbeeld banksparen. Of je krijgt het bedrag in één keer uitgekeerd.

Hieronder nemen we deze twee opties onder de loep en leggen we de voor- en nadelen uit.

Je bent ontevreden over je huidige lijfrenteverzekering, of je wilt om een andere reden je lijfrente omzetten? Dan kan dit naar een ander pensioenproduct. Zoals banksparen of een andere lijfrente.

Het bedrag dat je ingelegd hebt in je lijfrente, is geblokkeerd. Dit houdt in dat het alleen overeenkomstig de belastingregels ingezet mag worden. In dit geval dus alleen voor je pensioen.

Kun je jouw lijfrente afkopen om het te gebruiken om je hypotheek af te lossen? Het korte antwoord is ja, maar met dezelfde gevolgen als bij normaal afkopen. Je hypotheek is niet het doel waarvoor je belastingvoordeel ontvangen hebt. Je krijgt dus hoogstwaarschijnlijk met een flinke naheffing te maken.

Wil je zonder belastingheffing een lijfrente omzetten? Dan moet het bedrag door je verzekeraar direct overgemaakt worden naar de nieuwe verzekeraar of de bankrekening van je bankspaarrekening. In dit geval betaal je geen revisierente (boete) of Box 1-belasting bij de Belastingdienst. De overige voorwaarden blijven hetzelfde.

Heb je direct geld nodig? Dan kun je ervoor kiezen om je lijfrente af te kopen en het bedrag aan jezelf uit te keren. Dit is altijd mogelijk, maar heeft flinke gevolgen – afhankelijk van je persoonlijke situatie. Allereerst bekijken we de gevolgen voor de belasting.

Koop je een lijfrente af? Dan krijg je te maken met inkomstenbelasting. Het afkoopbedrag wordt bij je belastingaangifte in Box 1 geteld. Omdat het een extra bedrag is, valt het dus in de hoogste schijf die jij aan belasting betaalt. Ga dus uit van het toptarief, en niet het gemiddelde belastingbedrag.

Zodra je je lijfrente afkoopt en daarmee een ‘verboden handeling’ begaat, betaal je revisierente. Deze rente bedraagt maximaal (en meestal) 20%. Van het volledige brutobedrag, over alle premies die je belastingvrij ingelegd hebt.

Johan heeft in de afgelopen tien jaar € 50.000 ingelegd. Hij wil het bedrag van zijn lijfrente nu in één keer uit laten keren. Hij geeft in 2021 € 45.000 op als inkomsten, na aftrek van kosten. Hoeveel blijft over van zijn bruto opgespaarde bedrag van € 65.000?

Het volledige brutobedrag wordt opgeteld bij Box 1. Over het deel tot € 68.508 betaalt hij 37,1%. Hierboven betaalt hij 49,50%. In dit geval dus € 8721 + € 20.539. De Box 1 belasting bedraagt € 29.260. Daarnaast betaalt hij 20% over € 65.000. Nog eens € 13.000 extra.

Van de € 65.000 houdt Johan € 22.740 over. De belastingdruk bedraagt in dit geval maar liefst 65%.

Op de bovenstaande situatie zijn uitzonderingen van toepassing. Over lijfrenten tot € 4547 (2020: € 4475) betaal je geen revisierente. Ook het afkopen van een pensioenrecht van minder dan € 474,11 per jaar is vrijgesteld. 

Daarnaast zijn premies die je ingelegd hebt in een oud-regime-lijfrente vrijgesteld. Dit zijn doorgaans lijfrenten die ondertussen al meer dan 30 jaar oud zijn (peildatum vóór 16 oktober 1990). Ook in geval van arbeidsongeschiktheid kan het zo zijn dat je vrijgesteld wordt.

Op deze pagina van de Belastingdienst vind je meer details (meest recente handleiding, van 2019).

Wil je een deel van je geld niet vastzetten in een lijfrente? En flexibeler tot je beschikking hebben? Dan is het goed om alsnog een hoge rente te ontvangen. Zo vang je de spaartaks en inflatie (voor een deel) op.

In Nederland ontvang je bij de (groot)banken vrijwel geen rente meer. Raisin werkt samen met partnerbanken uit de hele EU. Elders in de EU ontvang je via Raisin nog rentes tot maar liefst 3,70% per jaar.

Een extra voordeel? Anders dan bij lijfrenteverzekeringen, valt je spaargeld onder een depositogarantiestelsel. Tegoeden tot € 100.000 per klant per bank zijn verzekerd. Recent hebben veel Nederlanders gemerkt dat ook lijfrenteverzekeraars om kunnen vallen.

• Kan ik lijfrente afkopen?

Ja, je kunt een lijfrente afkopen. In dit geval betaal je doorgaans belasting in Box 1 over de uitkering en een revisierente.

• Voor- en nadelen van afkopen lijfrente?

Zodra je een lijfrente afkoopt, heb je het bedrag direct tot je beschikking. Helaas krijg je vaak te maken met een zeer hoge belastingdruk over de premies die je van de belasting afgetrokken hebt.

• Wat is een verboden handeling bij lijfrente?

Als je jouw lijfrente afkoopt zonder aan een uitzondering te voldoen, bega je een verboden handeling. Een verboden handeling wordt door de Belastingdienst bestraft met een boete. 

• Kan ik een lijfrente afkopen voor mijn hypotheek?

Ja, dit kan. Je krijgt dan wel met dezelfde belastingregels te maken die gelden als je de lijfrente direct op je bankrekening laat storten.