Verschil tussen box 1, box 2 en box 3

De belasting in box 1 staat los van de belasting in box 3. De belastingen worden onafhankelijk van elkaar berekend. Als je veel vermogen hebt, maar geen inkomsten, betaal je dus alsnog belasting in box 3. Daarom is het belangrijk om goed te weten welke belastingposten in welke box vallen.

Inkomsten in box 1

Aftrekposten in box 1

Van je inkomsten in box 1 kun je uitgaven aftrekken. De grootste aftrekpost is voor de meeste Nederlanders de hypotheekrente. Ook de kosten die je maakte om met het openbaar vervoer naar je werk te reizen kun je aftrekken in box 1.

Algemeen geldt dus dat in box 1 alles opgegeven wordt wat met je werk of (eigen) woning te maken heeft. In box 1 betaal je uiteindelijk inkomstenbelasting. Hoeveel dat is, is onder andere afhankelijk van:

• Je inkomsten en in welke belastingschijf je valt. In 2025 zijn er drie belastingschijven in box 1.
• Hoeveel hypotheekrente je mag aftrekken.
• Hoeveel eigenwoningforfait je moet betalen.
• Het bedrag dat je aan giften hebt gegeven.
• Eventuele kosten die je hebt gemaakt voor de aankoop van een woning.

Als je niet zeker weet of je aangifte moet doen in box 2, oftewel of je een aanmerkelijk belang hebt, is het antwoord hoogstwaarschijnlijk ‘nee’. Ook als je relatief veel beleggingen doet in de AEX, bijvoorbeeld, moet je vele miljoenen aan aandelen aanhouden voordat je 5% van de aandelen in een bedrijf in handen hebt.

Niet alleen met aandelen kun je een aanmerkelijk belang hebben. Als je minstens 5% van de winstbewijzen, genotsrechten of stemrechten in een vennootschap of ander bedrijf hebt. Doe je geen grote beleggingen in kleinere bedrijven, heb je geen familiebedrijf of andere beleggingsrelatie met een onderneming? Dan hoef je geen aangifte te doen in box 2.

Inkomsten in box 3

In box 3 vallen je bezittingen (behalve je eigen woning en roerende goederen zoals een auto). Denk aan spaargeld en beleggingen, maar ook aan niet-vrijgestelde kapitaalverzekeringen en vorderingen tegenover derden.

In box 3 valt ook een tweede woning waar je niet zelf in woont en die je verhuurt. De WOZ-waarde van de woning is dan bezit in box 3.

Aftrekposten in box 3

Van je bezittingen in box 3 kun je vervolgens schulden aftrekken. Bijvoorbeeld negatieve banksaldo’s en een studieschuld die niet meer in een gift omgezet kan worden. Ook een hypotheek van een tweede woning of een hypotheek van een eigen woning die je niet in box 1 op kunt geven, valt doorgaans in box 3.

Voor de volledige lijst van bezittingen en schulden in box 3 kijk je op deze website van de Belastingdienst.

Over het belastbaar inkomen uit box 3 betaal je over het fictieve rendement boven de heffingsvrije grens vermogensbelasting. In 2025 doe je belastingaangifte over 2024 en moet je vermogensbelasting betalen over het bedrag dat je aan vermogen hebt boven de heffingsvrije grens van € 57.000 (of € 114.000 voor fiscale partners). In 2026 doe je aangifte over 2025 en wordt er een hogere heffingsvrije grens gehanteerd van € 57.684 (of € 115.368 voor fiscale partners).

Inkomsten worden in box 1 veel zwaarder belast dan vermogen in box 3. Dit is ook logisch. Als je vermogen ieder jaar met tientallen procenten belast zou worden, heb je na een aantal jaar vrijwel niets meer over.

Een ander belangrijk verschil tussen box 1 en box 3 is het berekenen van de belastinggrondslag. Dit is de maatstaf waarop de uiteindelijke belasting op gebaseerd is.

Verschil belasting box 1 en box 3

In box 1 betaal je een vaste belasting in schijven.

In box 3 betaal je belasting over een aangenomen, fictief rendement. Het maakt dus niet uit hoeveel rendement je daadwerkelijk met je geld behaalt; wel maakt het uit hoeveel geld je daadwerkelijk spaart en hoeveel je belegt. Je betaalt ieder jaar opnieuw vermogensbelasting. Vermogen tot € 57.684 (fiscale partners: € 115.368) is voor 2025 vrijgesteld.

Het is in principe niet mogelijk om vermogen naar eigen voorkeur tussen de boxen te schuiven. Wel bestaat er vaak onduidelijk in de box waarin een (eigen) woning valt. Als de woning ook je hoofdverblijf is, valt de woning en de hypotheek in box 1. Dit is vaak voordeliger.

Als dit niet het geval is, of als je hypotheek niet aan bepaalde voorwaarden voldoet, valt je woning in box 3. In dit geval betaal je geen eigenwoningforfait in box 1, maar kun je de hypotheekrente ook niet aftrekken. In sommige gevallen kan dit voordeliger zijn vanwege een lage hypotheekrenteaftrek of hoge schuld. 

Lees ook ons artikel over hypotheken in box 1 en box 3.

• Box 1 is voor je inkomen uit salaris en (gebruik van) je eigen woning, box 3 voor vermogen

• Box 1 en 3 zijn alleen voor persoonlijke inkomsten en persoonlijk vermogen. Aanmerkelijke belangen, bijvoorbeeld in een vennootschap, vallen in box 2

• Je betaalt in box 1 éénmalig belasting over verdiensten in dat jaar. In box 3 betaal je ieder jaar opnieuw belasting over het vermogen

In de onderstaande tabel hebben we de verschillende tarieven in box 1, box 2 en box 3 samengevat voor de afgelopen jaren. Deze tarieven gelden voor personen tot de AOW-leeftijd. Vanaf het moment dat je de AOW-leeftijd bereikt, gelden andere belastingtarieven.