Wat is volatiliteit?

betekenis en berekening

Home › Investeren › Volatiliteit

“Volatiliteit is verre van synoniem met risico. Risico ontstaat als je niet weet wat je doet” – Warren Buffet

Aandelen en andere effecten worden verhandeld. De verhouding tussen vraag en aanbod bepaalt voor een groot deel de koers in de handel. Een koers kan zowel omhoog en omlaag gaan en de volatiliteit van een waardepapier geeft aan hoe sterk de koers schommelt of in het verleden schommelde.

In het kort
  • De historische volatiliteit kan je helpen in te schatten hoe hevig een aandeel in koers schommelt
  • Volatiliteit is slechts een aspect van risico en zeker geen synoniem
  • Bepaalde waardepapieren, zoals cryptovaluta, hebben doorgaans een hogere volatiliteit dan bijvoorbeeld aandelen
  • Spaarrekeningen en andere obligaties hebben de laagste volatiliteit. Met een depositorekening van Raisin, kun je jouw beleggingsprofiel balanceren

Voor (beginnende) beleggers is het belangrijk om te begrijpen wat volatiliteit inhoudt. In dit artikel leggen we uit wat volatiliteit is, hoe het berekend wordt, hoe volatiel verschillende soorten investeringen zijn en wat voor invloed dit heeft op jouw portfolio van investeringen.

3,31%
p.j.
Distingo Bank
Frankrijk
3,50%
p.j.
Banco BAI Europa
Portugal
3,60%
p.j.
Banca Progetto
Italië

Wat is volatiliteit?

De volatiliteit van een waardepapier geeft aan hoe sterk een effect in waarde schommelt. Natuurlijk is dit voor de toekomst nooit te voorspellen. Daarom geeft de historische volatiliteit vaak een belangrijke inschatting, maar niet meer dan dat.

Sommige aandelen zijn stabieler gebleken dan andere aandelen. Effecten in jonge markten met hevige fluctuatie en veel innovatie kunnen sterker volatiel zijn dan effecten van grote ondernemingen met een divers zakelijk portfolio. Met andere woorden, KPN kan een minder volatiele optie zijn dan een nieuw bedrijf zoals Ayden.

Een hoge volatiliteit is niet per definitie negatief. Een lagere historische volatiliteit kan ook een indicator zijn voor lagere groei in de toekomst. Zeer lage en zeer hoge koersen hebben een even grote uitwerking op de uiteindelijke volatiliteit. Daarover later meer.

Typische jaarlijkse volatiliteit van effecten (voorbeelden, vereenvoudigd)

Volatiliteit Soort effecten
Zeer hoog Cryptovaluta
Hoog Tech-aandelen
Middelhoog ETF’s, andere fondsen
Zeer laag (Spaar)rente met een flexibele rentevoet, obligaties
Geen (Spaar)rente op een depositorekening of andere rekening met vaste rente
ETF
ETF

ETF’s zijn een eenvoudig beleggingsconcept. Ontwikkeld zodat beleggers gemakkelijk risico kunnen spreiden. Verreweg de meeste ETF’s zijn indextrackers. In de volksmond worden de begrippen door elkaar gebruikt. Maar wat is een ETF eigenlijk? Waar liggen kansen en waar moeten (beginnende) beleggers goed op letten?

Lees meer
ETF-portefeuille samenstellen
ETF-portefeuille samenstellen

Beleggen kan riskant zijn. Met een verstandige en gezonde strategie kun je de risico’s goed aanpassen aan je eigen situatie. Bij het samenstellen van je ETF-portfolio is de juiste balans tussen rentedragende beleggingen en volatiele fondsen cruciaal. Hoe krijg je dit voor elkaar?

Lees meer
Geen hoog rendement zonder hoog risico?
Geen hoog rendement zonder hoog risico?

Zonder flinke risico’s aan te gaan kun je een uitzonderlijk rendement wel vergeten. Wat is de inherente relatie tussen rendement en risico? Wat zijn de verschillende soorten investeringen met een hoog risico en hoe ga je slim om met zulke beleggingen – van hefboomproducten tot durfkapitaal.

Lees meer

Volatiliteit – berekening

Normaal gesproken wordt de volatiliteit uitgedrukt in een percentage. Dit is de standaarddeviatie van de laatste koers: een variabele, die een inschatting kan geven over hoe de koers zich gaat ontwikkelen.

In een normale verdeling, vallen 68% van de uitkomsten binnen één standaardafwijking van de uitgangswaarde. Van alle uitkomsten, vallen 95% binnen twee standaardafwijkingen. 99,7% van alle uitkomsten vallen binnen drie standaarddeviaties van de uitgangswaarde.

Stel je hebt een beurskoers van € 100 per aandeel, en een jaarlijkse volatiliteit van 15%. Dit betekent, dat de kans dat de koers na één jaar tussen de 85 en 115 valt, 68% is. De kans dat de koers tussen de 70 en 130 valt, is 95%. Met een zekerheid van 99,7% kun je voorspellen, dat het aandeel niet minder dan € 55 of meer dan € 145 waard zal zijn.

Uitgangskoers € 100, vola van 15% Waarschijnlijkheid dat het aandeel lager staat... Waarschijnlijkheid dat het aandeel hoger staat...
Koers van € 100 50% 50%
Koers van € 85 16% 84%
Koers van € 70 2,5% 97,5%
Koers van € 55 0,3% 99,7%

Natuurlijk kan een bedrijf bijvoorbeeld failliet gaan. Dan valt de waarde plotseling naar 0. Statistisch gezien, is een dermate grote afwijking van de oorspronkelijke waarde vrijwel onmogelijk. Maar historische volatiliteit voorspelt de toekomst niet perfect. Het geeft enkel een indicatie van hoe sterk koersen in het verleden schommelden.

En dat is heel belangrijk om te benadrukken. De volatiliteit geeft geen enkele garanties. Het is een statistisch model, op basis van gebeurtenissen uit het verleden. Een enorme, ongekende beurskrach kan koersen veel sterker beïnvloeden dan verwacht. Omdat deze gebeurtenis niet in de voorgaande jaren opgetreden is, en dus niet meegenomen is in het model.

Huurwoning kopen om te verhuren
Huurwoning kopen om te verhuren

Met een huurwoning kun je een constante stroom aan inkomsten genereren. Toch zijn er wel wat beren op de weg en vergt deze investering wat meer tijd, moeite en inzicht dan beleggen op de beurs.

Lees meer
Investeren in grond
Investeren in grond

Iedereen heeft het over geld in stenen stoppen, maar hoe stop je geld in de aarde? Wat betekent het precies om te investeren in grond, welke opties heb je, zijn er valkuilen om rekening mee te houden en wat voor rendement kun je verwachten? We bekijken de voordelen, nadelen, risico’s en duurzaamheidsaspecten van beleggen in grond in dit artikel.

Lees meer
Beleggen en aandelen in Box 3
Beleggen en aandelen in Box 3

Als belegger betaal je bronbelasting over dividend. Daarnaast valt het belegde vermogen in Box 3 van de belastingopgave. Boven de vrijstellingsgrens betaal je belasting over een fictief rendement. Hoe steekt dit in elkaar en wat gaat er veranderen in 2024? Raisin heeft het voor je uitgezocht.

Lees meer

Volatiliteit – profielen

Volatiliteit is belangrijk bij het samenstellen van een portfolio. Een gezond beleggingsportfolio heeft een gezonde balans tussen risicovolle en minder risicovolle beleggingen.

Geen enkele verstandige belegger besluit om al zijn geld in cryptovaluta te investeren. De onderliggende reden, is de hoge volatiliteit. Om op de lange duur een gezond rendement te behalen, moet je een mix tussen volatiele en minder of niet volatiele investeringen doen

 

Aangenomen volatiliteit per waardepapier (jaarlijks):

Volatiliteit per investering Volatiliteit
Cryptovaluta 75%
Aandelen 30%
Fondsen/ETF’s 20%
Obligaties/spaargeld 0%

Volatiliteit en risico per investeringsprofiel

Hieronder geven we je een overzicht van verschillende volatiliteitsprofielen. De berekening hieronder is illustratief en versimpeld. Een exacte volatiliteitsberekening met verschillende posities in een portfolio is ingewikkeld. En hangt bijvoorbeeld sterk samen met de relaties tussen de posities in een portfolio. 

Bij deze berekeningen gaan we ervan uit dat de posities geen relatie met elkaar hebben. Met andere woorden, de prestaties van een aandeel staan volledig los van de prestaties van een ander aandeel.

Profiel 1, zeer gewaagd: 50% cryptovaluta, 50% aandelen

In dit profiel is de aangenomen volatiliteit 75% + 30% * 0,5 = 52,5%. Het is aannemelijk, dat een belegger meer dan de helft van zijn geld kan verliezen. Het is zelfs mogelijk, dat het verlies nog een stuk hoger uitvalt.

Profiel 2 gebalanceerd: 10% cryptovaluta, 15% aandelen, 25% ETF’s, 50% obligaties/spaargeld

De aangenomen volatiliteit is 0,1 * 75% + 0,15 * 30% + 0,25 * 20% + 0,5 * 0% = 17%. De belegger moet rekening houden met een verlies van 17% per jaar onder ongunstige omstandigheden. De kans dat onze belegger meer dan 34% verliest, is bij een gezonde portfoliospreiding echter kleiner dan 2,5%.

Profiel 3 conservatief: 80% obligaties/spaargeld, 10% aandelen, 10% ETF’s

Hier is de aangenomen volatiliteit 0,8 * 0% + 0,1 * 30% + 0,1 * 20% = 5%. Dit conservatieve profiel past goed bij beleggers die geen hoge risico’s aan willen gaan. In 95% van de gevallen, is te verwachten dat de ontwikkeling van de portefeuille tussen de -10% en 10% valt.

Volatiliteitsprofiel Kans op verlies van 50% Kans op verlies van 20% Kans op verlies van 10%
Profiel 1 – zeer gewaagd 17% 35% 42,5%
Profiel 2 – gebalanceerd 0,002% 12% 28%
Profiel 3 – conservatief 0% 0% 2,3%

Zelf de volatiliteit mathematisch berekenen

Hoe kun je de volatiliteit zelf berekenen?

Eerst vind je de gemiddelde waarde van alle waarden in je rij. Vervolgens bekijk je hoeveel iedere waarde van het gemiddelde afwijkt. Daarna neem je van deze verschillen de kwadraten van en tel je alle waarden bij elkaar op. Dit getal deel je door het aantal waarden in je rijtje. Van deze waarde neem je vervolgens de wortel. Dit is je volatiliteit.

We kunnen zo de volatiliteit van de AEX in 2023 zelf berekenen. De koerswaarden vind je in de onderstaande tabel:

Koers AEX 2023

Datum Slotkoers
29 december 786,82
30 november 765,04
31 oktober 718,60
29 september 728,79
31 augustus 743,62
31 juli 792,00
30 juni 773,94
31 mei 748,86
28 april 758,48
31 maart 756,18
28 februari 752,93
31 januari 745,19

In stap 1 berekenen we het gemiddelde. Dit is 755,93. Daarna nemen we de kwadraten van de afwijkingen van dit gemiddelde. Zo komen we uit op een som van 505,26. Dit getal delen we door 6. Dit levert 84,21 op. De wortel van 84,21 is ongeveer 9,18. Dit is onze standaardafwijking.

Met andere woorden, de kans dat de AEX aan het einde van het jaar 9,18 punten lager of hoger ligt, is ongeveer 68%. Wil je dit in een percentage uitdrukken? Deel dan de laatste waarde van de reeks door deze 9,18. Zo kom je op een volatiliteit van ongeveer 81,2%.

Spaar bij Raisin: hoog rendement zonder volatiliteit

Ben je van plan om een gewaagde investering te doen? Of begin je met beleggen en wil je eerst ervaring opdoen? Wat voor reden je ook hebt, een laagvolatiel spaarproduct mét rendement is een welkome aanwinst voor je portfolio.

Bij Raisin vind je spaarrekeningen en depositorekeningen met rentes tot 3,65% per jaar. Altijd met de zekerheid van een garantiestelsel (dekking tot € 100.000 per rekeninghouder per bank of het equivalent in de lokale valuta). Balanceer je beleggingsprofiel met Raisin!

Spaarrekeningen vergelijken
Spaarrekeningen vergelijken

Je wilt weten wat voor soort rekening geschikt is om jouw spaardoelen waar te maken? Verschillende spaarrekeningen bieden verschillende voorwaarden en rentepercentages. Raisin helpt je bij het vinden van de beste optie.

Lees meer
Depositorekeningen vergelijken
Depositorekeningen vergelijken

Wat is een depositorekening en wat is het verschil met een ‘normale spaarrekening’? Waarom ontvang je op een deposito een hogere rente en wat zijn de voorwaarden? Lees meer over deze spaarvorm en wanneer deposito sparen slim is voor jou.

Lees meer
Depositogarantiestelsel
Depositogarantiestelsel

Om spaarders te beschermen heeft de EU regelgeving opgesteld rondom banktegoeden. Ieder land moet verplicht een depositogarantiestelsel hebben. Hiermee worden onder andere spaartegoeden gedekt. Leer de stelsels van de verschillende landen kennen.

Lees meer