Belastingdruk in Nederland: Wat is het en hoe bereken je het?

Belastingdruk is een maatstaf die aangeeft welk deel van het bruto nationaal product (BNP) of het inkomen van een individu of bedrijf wordt afgedragen aan belastingen. 

Door je belastingdruk te berekenen:

• Krijg je inzicht in je financiële situatie. Het helpt je te begrijpen hoeveel belasting je betaalt en waar je geld naartoe gaat.

• Kun je financieel beter plannen. Met inzicht in je belastingdruk kun je beter plannen en bijvoorbeeld beslissingen nemen over investeringen of extra werken.

• Kun je een goede vergelijking maken met andere landen, om zo de aantrekkelijkheid van het belastingklimaat in een ander land in kaart te brengen.

Er zijn verschillende soorten belastingdruk, die ook op verschillende manieren worden berekend: 

• Marginale belastingdruk: Dit is de belasting die je betaalt over elke extra euro die je verdient. Het berekenen van de marginale belastingdruk is bijvoorbeeld relevant als je wilt weten of het financieel aantrekkelijk is om meer te gaan werken. Kijk naar de belastingtarieven in de verschillende belastingschijven. Het tarief dat van toepassing is op je laatst verdiende euro, is je marginale tarief.

• Gemiddelde belastingdruk: Dit is het belastingpercentage dat je betaalt over je totale inkomen. Je berekent de gemiddelde belastingdruk door de totaal betaalde belasting door het totale inkomen te delen en dit te vermenigvuldigen met 100%.

• Effectieve belastingdruk: Dit is de werkelijke belastingdruk na aftrek van alle mogelijke aftrekposten en heffingskortingen. De berekening van de effectieve belastingdruk is complexer, omdat je alle aftrekposten en heffingskortingen moet meenemen. Deel de belasting na aftrek van deze posten door het totale inkomen en vermenigvuldig dit met 100%.

Als je meer gaat werken en verdienen, ga je in principe meer belasting betalen. Zeker als je inkomen nu in een hogere belastingschijf met een hoger belastingtarief komt. Toch is de belastingdruk minder hoog dan vaak wordt gedacht (bron: #ESB, 2023).

Bij slechts 13% van de werknemers ligt de marginale druk hoger dan 60%. Het grootste deel van de werknemers heeft een marginale druk van tussen de 40% en 60%. 17% van de werknemers heeft zelfs een extreem lage marginale druk, van 20% of minder. Dat betekent dat 1 op de 6 werknemers meer dan 80 cent overhoudt van elke verdiende extra euro.

De marginale belastingdruk was in 2023 niet opvallend hoog vergeleken met vijf jaar daarvoor, maar is in de afgelopen twee decennia wel toegenomen. De mediane marginale druk steeg van 47% in 2001 naar 53% in 2023. Dat komt met name door de stapsgewijze aanpassing aan de algemene heffingskorting en de arbeidskorting.

De belastingdruk in Nederland is hoger dan het gemiddelde in de Europese Unie. Dit komt door de uitgebreide sociale voorzieningen en de collectieve verantwoordelijkheid voor bijvoorbeeld gezondheidszorg en onderwijs. 

Landen als Denemarken, België en Frankrijk hebben een vergelijkbare of hogere belastingdruk, terwijl landen in Oost-Europa vaak een lagere belastingdruk hebben.

Er zijn verschillende manieren om de belastingdruk te verlagen, zodat je minder belasting hoeft te betalen. 

1. Maak gebruik van aftrekposten: Denk aan hypotheekrenteaftrek, giften aan goede doelen, bepaalde studiekosten of niet-vergoede zorgkosten. Ook zijn schenkingen aan (klein)kinderen of andere personen tot een bepaald bedrag aftrekbaar, waardoor je mogelijk minder belasting hoeft te betalen. 

2. Optimaliseer de vermogensverdeling met je fiscale partner: Je kunt samen de belastingdruk verlagen door slim gebruik te maken van elkaars heffingsvrije vermogens in box 3.

3. Overweeg om groen te sparen/beleggen. Groene beleggingen en groene spaarproducten bieden een extra fiscaal voordeel bovenop de standaard box 3-vrijstelling. 

4. Los schulden af die boven de schuldendrempel uitkomen. In 2025 kun je schulden in box 3 boven de € 3800 (of € 7600 als fiscale partners) aftrekken in je belastingaangifte. Daardoor verlaag je je box 3-vermogen en hoef je mogelijk minder vermogensbelasting te betalen.

5. Beleg/spaar een bedrag in een lijfrenteproduct: Bedragen die (tot je jaarruimte) in een officieel pensioenproduct worden gestopt, zijn aftrekbaar in je belastingaangifte.

6. Zorg ervoor dat je spaargeld niet boven de heffingsvrije grens komt: In 2025 betaal je belasting over een fictief rendement op spaargeld en beleggingen boven de heffingsvrije grens. Tot dit bedrag kun je belastingvrij sparen. Je verlaagt je belastingdruk dus door je vermogen in box 3 te verlagen tot de heffingsvrije grens, bijvoorbeeld door het spaargeld boven die grens te gebruiken om versneld af te lossen of te schenken.